De geschiedenis van Schellinkhout, periode 1941.

De tijdlijn van Schellinkhout van 1941.

1941
25 januari:
Uit: Het Vaderland, staat- en letterkundig nieuwsblad.
De tuinders in West-Friesland strijden tegen de ratten in een driedaagschen veldtocht. Men verwacht dat 95 procent van de vijanden zal sneuvelen.
Na vele besprekingen is verleden najaar besloten in Westfriesland in het gebied ten Oosten van de denkbeeldige lijn Hoorn-Medemblik en ook in enkele dorpen, die op dit gebied aansluiten, de bestrijding ter hand te nemen.
De kosten van deze gezamenlijke rattenbestrijding bedragen ƒ 8000.-, alleen vereischt voor de bestrijdingsmiddelen.
Alleen het dorp Schellinkhout, dat geen medewerking wilde verlenen, zal buiten het gebied vallen.
Voor vergif maakt men gebruik van brood met "Para-rat", vervaardigd uit zee-ajuin, waardoor de gestorven rat versteent.

In dit oorlogsjaar is er geen "rad van avontuur" tijdens de tentoonstelling van de floraliavereniging "Bloem en Fruit". Normaal is "het rad" echter een flinke bron van inkomsten. Er wordt nu besloten om de taarten te verloten. De nieuwe voorzitter van de vereniging wordt de heer W. Koster.

Kiezelsteenen in plaats van vet.
Hamsteraars weer eens bedrogen.

In de maand december van 1940 worden de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog ook voelbaar in Schellinkhout en omgeving. Het bonnenstelsel voor bepaalde artikelen heeft zijn intrede gedaan. Er komt schaarste aan bepaalde producten en er ontstaat zwarthandel.
Veldwachter Peperkamp komt het gerucht ter ore als zoude in de gemeenten Schellinkhout en Blokker bedriegelijke handelingen met gesmolten vet en boter hebben plaatsgevonden. In dit verband hoort hij Marijtje Bras, oud 33 jaar, echtgenote van S. Stapel, wonende te Schellinkhout, Dorpsweg 62. Zij verklaart ondermeer: Voor eenigen tijd terug, den juisten datum kan ik mij niet herinneren, vervoegde zich een manspersoon aan mijn woning en maakte zich bekend als zijnde knecht van slager R. Groot te Hoorn. Deze persoon bood mij na eenig gepraat, gesmolten vet te koop aan daar zijn patroon nog gesmolten vet in voorraad had van vóór APRIL. Daar er in den tegenwoordigen tijd haast niet aan vet te komen is, bestelde ik bij die persoon 25 pond gesmolten vet á F.1.25 per pond. Een aantal dagen later wordt het vet geleverd: 15 pond in een blikken trommel en 10 pond in een vaatje en wordt er afgerekend: f 31,25, plus f 1,- statiegeld voor het blik. Het vaatje met 10 pond vet wordt doorverkocht aan mijn buurvrouw Ham. Ook wilde ik wat gesmolten vet aan mijn schoonmoeder geven, en brak zoodoende het gesmolten vet uit het blik aan. Ik ontdekte hierbij dat de bovenste laag van de inhoud van dat blik inderdaad uit gesmolten vet bestond, terwijl het grootste gedeelte van den verderen inhoud van het blik uit een soort zout en erwten bestond. Er was op zijn hoogst één pond gesmolten vet in het blik aanwezig. Ik ben er ingeloopen doordat deze persoon zich voorgaf als een knecht van slager Groot uit Hoorn. Het signalement van dezen persoon luidt als volgt: Klein persoon, donker uiterlijk; droeg pet en was gekleed in een grijs jasje; leeftijd ongeveer 26 jaar; frissche gelaatskleur.
Bij nader onderzoek door gemeenteveldwachter Peperkamp blijkt dat er zich in Blokker een soortgelijk geval van oplichting heeft voorgedaan. Daar is de echtgenote van de arts G.W. van der Waarden het slachtoffer. Zij is genaamd Anna Catharina Barens, oud 52 jaar, wonende te Blokker, Dorpsstraat no. B 3. Zij koopt op 17 december 1940 veertig pond "boter" á f 1,30 per pond in een vaatje, dat later voor het grootste deel gevuld blijkt te zijn met andere zaken. Ik stak met een breinaald in de boter, waarbij mij bleek, dat de naald direct op iets hards stootte. Kiezelstenen dus! Zij gaat voor deze 40 pond "boter" voor f 52,- het schip in. Bij onderzoek door de veldwachter blijkt het blik geleverd te zijn door weduwe C.B. Berkhout te Blokker aan Petrus Beers, geboren te Wervershoof op 16 maart 1915, van beroep landarbeider, wonende te Blokker, Dorpsstraat A. 11. Beers wordt aangehouden en overgebracht naar Schellinkhout. Hij bekent de oplichtingspraktijken. Met betrekking tot de "zaak van de echtgenote van arts Van der Waarden" verklaart de verdachte onder andere: Mevrouw van der Waarden ging hiermede accoord onder de voorwaarde dat ik er volstrekt niet met haar man over mocht praten. Verder verklaart hij: Ik heb een en ander gepleegd omdat ik zonder middelen van bestaan was en ik bang was, dat ik anders naar Duitschland zou moeten vertrekken.
Het proces-verbaal wordt op 2 januari 1941 afgesloten, waarna bijgaande artikelen in de pers verschijnen.
 

6 februari:
Uit: Dagblad 'De Tijd' van 7 februari 1941.
Triomf van den Frieschen Elfstedentocht
Duizenden zijn Donderdagmiddag van Leeuwarden uitgestroomd naar de afgelegen Schenkenschans, waar de eindcontrole van den zesden Elfstedentocht was gevestigd. Eenvoudig van opzet, als geheel deze tocht is, sober in het bijzonder dit jaar door de tijdsomstandigheden, zag het er ook bij de finish weinig feestelijk uit. Geen vlaggen, geen muziek, geen fanfare, slechts de hoera's uit tallooze kelen zouden hen, die den tocht voleindden, begroeten. Het ging er gemoedelijk toe. Langs de eindstrook van de baan had het publiek zich aan weerszijden opgesteld. Ook tal van verschillende autoriteiten, onder wie de Leeuwarder burgemeester van jhr. J.M. van Beijma, gaven blijk van belangstelling. Gemeentepolitie en marechaussee, de laatsten eveneens op de schaats, handhaafden de orde. Het geduld der wachtenden werd overigens niet op zware proef gesteld. In tegenstelling met vorig jaar werden de eerstaankomenden al vroeg verwacht, in elk geval zouden zij bij vol daglicht aankomen.
Auke Adema uit Franeker arriveert uiteindelijk om 15.05 uur als eerste van de 1900 deelnemers bij de finish in Leeuwarden.
Het eerste meisje, dat de eindstreep bereikte, bleek de wakkere Boukje Kooystra uit Warga te zijn, die te 17.24 uur aan de Schenkenschans verscheen. Sjourdje Faber, die het vorig jaar als eerste dame aankwam, bleef nu op de tweede plaats, 18 minuten later dan Boukje, al heeft zij het uiterste gedaan om haar concurrente in te halen. Een mooie prestatie verrichtte ook Antje de Boer uit Schellinkhout die te Leeuwarden startte, toen de andere dames reeds te Dokkum waren, maar toch nog kans zag om als vierde te eindigen. Tegen zes uur bereikte zij de Schenkenschans. Het bestuur der Elfstedenvereeniging vereerde de dames met bloemen.

Uit: Schager Courant van 7 februari.
Bouwtje (Bouwtje moet zijn: Boukje) Kooistra uit Warga kwam luide toegejuicht, met haar vader, die den geheelen tocht met haar had meegereden, om 5.24 aan. De winnares van verleden jaar Sjoerdje Faber bereikte 18 minuten later om 5.42 de Schenkenschans. De derde deelneemster die aankwam was mej. E. Zuiderveld uit Roden. En de vierde was Antje de Boer uit Schellinkhout bij Hoorn. Deze laatste rijdster verrichtte feitelijk van de dames de beste prestatie. Doordat zij gistermorgen te laat in Leeuwarden arriveerde startte zij op de stadsgracht, toen Sjoerdje Faber reeds Dokkum gepasseerd was en de leiding van de dames had. Nog voor zes uur arriveerde Antje de Boer aan den Schenkenschans en noteerde van de dames den besten tijd!
Een speciale wedstrijd voor vrouwen is er op dat moment nog niet. Bij de Elfstedentocht van 1941 ontspint zich binnen de toertocht een strijd tussen een aantal deelnemende vrouwen. Vanaf 1985 kunnen vrouwen voor het eerst deelnemen aan de wedstrijd.

Op 5 maart 1941 sturen de burgemeesters van Venhuizen en Schellinkhout een brief naar den heer Rijkshoofdinspecteur van het verkeer te Haarlem. Ze stellen vast dat de N.V. Westfriesche Autocar Onderneming W.A.C.O. te Hoorn drie maal per dag een autobusdienst onderhoudt tussen Hoorn en Enkhuizen. Hoewel deze dienst door de W.A.C.O. met behoorlijk materiaal wordt uitgevoerd, komt het den laatsen tijd herhaaldelijk voor, dat alle zit- en staanplaatsen bezet zijn en dat reizigers uit onze gemeenten niet kunnen worden opgenomen. Vooral voor degenen, die van den autobus gebruik willen maken om een spoorwegstation te bereiken of naar huis willen terugkeeren, levert dit ernstige bezwaren op. Het vervoer per huurauto is door de beperking van het motorbrandstofverbruik zóó duur geworden, dat het voor velen niet mogelijk is van dit vervoermiddel gebruik te maken. De beide burgemeesters stellen voor dat de autobusdienst geen reizigers meer gaat vervoeren, die het hele traject mee reizen, van het begin- naar het eindpunt, want tussen die steden (Hoorn en Enkhuizen) is een goede spoorverbinding.
Op 14 maart 1941 geeft de Rijksinspecteur van het verkeer te Haarlem per brief antwoord aan de burgemeesters:
Naar aanleiding van Uw brief van 5 Maart jl. no. 3480, bericht ik U, dat de autobusdienst Enkhuizen - Wijdenes - Hoorn uitsluitend wordt uitgeoefend ter voorziening in de vervoersbehoefte der tusschen de eindpunten gelegen plaatsen, weshalve het in de desbetreffende beschikking der Commissie Vergunningen Personenvervoer aan de N.V. WACO is verboden eindpuntenvervoer te bewerkstelligen. Indien door of namens U is geconstateerd, dat door genoemde onderneming niet de hand wordt gehouden aan deze verbodsbepaling, dan zou ik gaarne in het bezit worden gesteld van gegevens, welke als basis kunnen dienen voor het opmaken van een proces-verbaal. Voorts zal ik mijn controleur opdragen een onderzoek in te stellen, teneinde te geraken tot een opheffing der door U geopperde bezwaren.
De beide burgemeesters spreken vervolgens met elkaar af dat de veldwachter het busvervoer moet controleren. Kennelijk merkt de WACO het een en ander van de controles van de veldwachter, want op 18 april 1941 schrijft de heer G.W. Peters van de WACO een brief aan het college van Burgemeester en Wethouders te Schellinkhout.
WelEdl. Achtb. Heren,
Hiermede hebben wij de eer U te berichten, dat in afwijking met de bestaande tijdelijke vergunning, het verbod van eindpuntenvervoer tussen Hoorn en Enkhuizen niet geldt voor scholierenvervoer. Voorlopige toestemming voor deze gedeeltelijke ontheffing van het eindpuntenvervoersverbod is door de Rijks Verkeers Inspectie verleend.

Het gaat vervolgens kennelijk enige tijd goed, want de volgende klaagbrief volgt pas op 20 februari 1943. Nog steeds vindt er eindvervoer plaats in strijd met de vergunning. Wij erkennen, dat ook de autobus-ondernemingen met vele moeilijkheden hebben te kampen, doch wij mogen verwachten, dat met de belangen van onze gemeenten eveneens rekening wordt gehouden. Naar onze meening is de bovengenoemde dienst ingesteld in het belang van de inwoners onzer gemeenten en mag niet de snelverbinding tusschen twee steden einddoel zijn. Wij zouden het zeer op prijs stellen, indien U zoudt willen bevorderen:
1e. dat het eindpunten-vervoer tusschen Hoorn en Enkhuizen wordt verboden, alsmede het in- en uitlaten van reizigers even buiten Enkhuizen in de gemeente Bovenkarspel.
2e. dat de diensten worden gereden dóór de dorpen Wijdenes en Schellinkhout.

Hoe en wanneer dit verhaal is geëindigd vertelt het archief niet...... (zie foto 1934).

Uit: Heldersche Courant van 8 maart.
UIT DE HAND TE KOOP:
een nieuw gebouwd woonhuis met vleeschhouwerij, ingericht naar de eischen des tijds, met schuurtje en ong. 7 A. tuin, beplant met vrucht- en aalbessenboomen, ook geschikt voor renteniers. Te bevragen bij C. Bart, Schellinkhout 132.
Zoo noodig inlichtingen verkrijgbaar bij J. Palenstijn, Burgemeester van Schellinkhout.

19 april:
Sieuwtje Bloothoofd (geboren te Schellinkhout op 10 maart 1921; overleden te Twisk op 6 oktober 2005) en Paulus (roepnaam: Paul) Metselaar, afkomstig uit Twisk, treden in het huwelijk. Sieuw is een dochter van Dirk Bloothoofd, geboren te Schellinkhout op 22 september 1894, overleden in Venhuizen op 5 november 1970 en Zwaantje Beemsterboer.
Aanvankelijk wonen Dirk en Zwaantje in de boerderij Dorpsweg 113, maar op latere leeftijd verhuizen zij naar de woning Dorpsweg 130 (zie 1938).
 Dirk en Zwaantje voor hun woning Dorpsweg 130.
Hieronder een foto van de trouwstoet van Sieuw en Paul, die juist het dorpscafé passeert op weg naar het raadhuis. Het kleine meisje vooraan de stoet is Janny Bloothoofd en het meisje dat naast haar loopt is een zus van de bruidegom, Arianne Metselaar, die later met de pikeur Jan Hart zal trouwen.
Op de tweede foto staan, behalve het bruidspaar, de ouders van de bruid.
 

Aan het noordeinde woont het echtpaar G. Joosten en N. Joosten-Keizer. Op 21 april vieren ze hun 40-jarig huwelijksfeest. De buren hebben een ereboog voor het jubilerende bruidspaar gemaakt.

Per 26 april 1941 worden gemeenteveldwachter Herman Peperkamp en zijn gezin uitgeschreven naar Angerloo (zie 1938).
Herman Peperkamp is in september 1997 in Arnhem overleden.

Uit: De banier - staatkundig gereformeerd dagblad van 16 mei.

Volgens de Vogelwet-1938 mogen de eieren van meeuwen in de maanden April, Mei en Juni vrij geraapt worden in geheel ons land, van de kokmeeuw alleen in de provinciën Groningen, Friesland, Noord-Holland, Zuid-Holland en Zeeland. In het rietbosch "De Nek" bij Schellinkhout komt de pachter handen tekort bij het rapen van de meeuweneieren. Tot de knieën in het water komt de pachter met manden vol eieren terug van een der eilandjes.

Gerrit Sluis, die in de woning Munnekay nr. 84 woont, overlijdt. Het huisje zal in 1954 worden gesloopt (zie 1901 en 1954).

Een aantal jonge kinderen uit het dorp gaat op de foto.

Van boven naar beneden en v.l.n.r.:
Dieuwertje Mol (roepnaam Dieuw, geboren 7 november 1931) en Nini Koster (geboren 14 juli 1932);
Grietje Dragtsma (roepnaam Gré, geboren 19 mei 1932) en Hennie Koster;
Nellie Middelkoop (geboren 6 april 1935), Henny v.d. Glind, Klazina Beets (roepnaam Sientje, geboren 30 oktober 1931), Tjeerd Dragtsma (geboren 19 januari 1934), Geertje Winkel (roepnaam Gerie of Geer, geboren 16 mei 1933) en Jannie Bakker (geboren 26 mei 1933);
Pieter Dragtsma (roepnaam Piet, geboren 17 juni 1937), Aafje Dekker (geboren 15 april 1932), Ina Compas, Mies Stapel en Marietje Alida Has (roepnaam Marie, geboren 28 oktober 1934).

De Duitse bezetter heeft het zwemmen en baden aan het strand en in sommige rivieren, plassen en meren verboden. Er ontstaat over dit verbod nogal wat verwarring. Mag er aan het Schellinkhouter "strand" nu wel of niet meer worden gezwommen? Er volgt een intensieve briefwisseling. Ook over het onderwerp gemengd zwemmen. Hieronder (een deel van) de inhoud van een paar van die brieven.

Op 4 juni 1941 krijgen de "Colleges van Burgemeester en Wethouders en de Regeeringscommissarissen in NOORDHOLLAND" een schrijven van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland: voorzitter Backer en griffier M.A. Stufkens.
Onderwerp: Gemengd zwemmen.
In verband met een verzoek van den Koninklijken Nederlandschen Zwembond, heeft de Secretaris-Generaal van het Departement van Opvoeding, Wetenschap en Cultuurbescherming de medewerking van zijn Ambtgenoot van Binnenlandsche Zaken ingeroepen, teneinde te geraken tot openstelling van de bad- en zweminrichtingen voor z.g. gemengd zwemmen.
In het belang van de volksgezondheid, die door de zwemsport in niet geringe mate gediend wordt, verzocht eerstgenoemde Secretaris-Generaal zijn Ambtgenoot tusschenkomst te verlenen, opdat, zooal niet tot algeheele openstelling in bovenbedoelden zin, dan toch tot een beperkte openstelling b.v. gedurende een nader te bepalen aantal uren per dag worde besloten.
In verband met het vorenstaande hebben wij de eer U, namens den Secretaris-Generaal van het Departement van Binnenlandsche Zaken uit te noodigen, aan deze aangelegenheid de noodige aandacht te wijden en na te gaan, of het mogelijk is aan het door zijn Ambtgenoot gedaan verzoek te voldoen.
Met hetgeen door U ter zake wordt verricht worden wij gaarne in kennis gesteld.

Op 2 juli 1941 zendt burgemeester Palenstijn een antwoord op deze brief aan het college van Gedeputeerde Staten.
Ik deel u mede, dat in deze gemeente geen bad- of zweminrichting aanwezig is. Er wordt altijd in het IJsselmeer al zogenaamd gemengd gezwommen.

Op 18 augustus 1941 stuurt waarnemend burgemeester A. Koster een brief aan het college van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland te Haarlem. Er is gevraagd of er in Schellinkhout een zwem- of badverbod geldt. Burgemeester Palenstijn is dan al ernstig ziek en overlijdt op 4 september 1941 (zie 1941).
In antwoord op uw brief deel ik u mede dat in deze gemeente geen verboden van baden of zwemmen van kracht zijn.

Naar aanleiding van het eerder ingestelde zwem- en baadverbod voor sommige plaatsen, komt er op 9 juli 1942 een brief van de Secretaris Generaal van het Departement van Binnenlandse Zaken, de heer Frederiks, waarin het verbod enigszins gerelativeerd wordt. Er wordt in deze brief namelijk gewezen op het feit, dat zwemmen toch wel erg gezond is en dat "het belang van de volksgezondheid niet uit het oog moet worden verloren".

Op 5 juni 1942 ontvangt de burgemeester wederom een schrijven van de Secretaris-Generaal van Binnenlandsche Zaken.
Nu tengevolge van de afsluiting van het strand de gelegenheid tot baden belangrijk is ingeperkt, acht ik het van groot belang, dat in zweminrichtingen, zoomede op alle andere plaatsen, welke daartoe geschikt zijn, op zoo ruim mogelijke schaal gelegenheid tot baden wordt gegeven. Ik moge U daarom met groote klem verzoeken te bevorderen, dat beperkingen, welke in Uw gemeente bestaan ten aanzien van de uren, waarop zweminrichtingen overdag zijn geopend, zoomede ten aanzien van de plaatsen, waar "vrij" mag worden gebaad, zooveel zulks mogelijk is op korten termijn komen te vervallen. Ik vertrouw in dezen niet tevergeefs een beroep op Uw medewerking te doen.
Aan het strand van Schellinkhout mag dus gewoon gezwommen en gebaad worden.

De nationale Bellamy-vereniging is een vereniging, die de denkbeelden koestert van de Amerikaanse jurist Edward Bellamy, die een nieuwe maatschappij voorstaat gebaseerd op twaalf punten: "Een nieuwe maatschappij zonder winstbejag", vrij van politieke, ideologische en religieuze invloed en een gelijk grondwettelijk levenslang inkomen voor iedereen, dat strikt persoonlijk is en niet overdraagbaar. Niet het geld staat centraal, maar de gelijkwaardigheid van de arbeid. Klaas Roos is voorzitter van de Schellinkhouter afdeling van de Bellamy-vereniging. De heren Cees Toepoel, K. Neij en Klaas Roos en de dames Neij en Clara Maarse-Best zijn een aantal van de (weinige) leden. Ook zijn er een paar personen uit Hoorn lid van de Schellinkhouter afdeling.
Eind april 1941 beslist de Duitse bezetter dat alle afdelingen van de "Internationale Vereinigung Bellamy" moeten worden opgeheven en dat van de opheffingsbevindingen een proces-verbaal (Protokoll) dient te worden opgemaakt.
PROTOKOLL
Datum: 22 April 1941.
Gegenwart: Auflösung Abteilung Schellinkhout der "Internationale Vereinigung Bellamy".
Vorsitsende: Klaas Roos, geboren am 26 Dezember 1890, Elektrizitätsarbeiter, wohnhaft in Schellinkhout.
Secretär: Clara Maarse, geboren Best, geboren am 28 März 1892, ohne Beruf, wohnhaft in Schellinkhout.
Schätzmeister: Cornelis Toepoel, geboren am 27 September 1913, Haarschneider, wohnhaft in Schellinkhout.
Konfisziert: Papiere, Broschüren, Kassenbuch, Protokollbuch, Mitgleiderbuch und Satzungbuch.
Verfügung vorgelesen an: K. Roos, C. Maarse-Best und C. Toepoel, obengenannt.
Barvermögen: f 6,02 (sechs Gulden, zwei Cents).
Bilanz: nicht anwesend.
Bemerkungen: keine.
Lokalen, usw.: keine.
Der Bürgermeister von Schellinkhout,
Palenstijn.

De "Vermögenaufstellung der Abteilung Schellinkhout der Internationale Vereinigung Bellamy" wordt als volgt gespecificeerd:
DEBET
Kassenbestand f. 8.36
Mitgliederbeitrag f. 1.50
Totaal: f. 9.86

KREDIT
Abonnement Bellamy Zeitung für Jan. Febr. und März f. 1.80
Porto Schätzmeister f. 0.11
Lohn für Besorger Propaganda Zeitungen F. 0.50
Bestellung Propaganda Zeitung f. 0,52
Beitrag am Hauptverwalter (Jan. Febr.) f. 0.74
Porto Schätzmeister f. 0.17
Kassenbestand f. 6.02
Mr. E. Th. A. Hermans, "Liquidateur van de vermogens der Vrijmetselaarsloges met Neven- en Onderorganisaties in de Provincie Noord-Holland , gevestigd aan de Herengracht 399 te Amsterdam, stuurt eind april (gedateerd 29 april 1941) een schrijven aan "het Hoofd van de Politie te Schellinkhout" (lees: burgemeester Palenstijn).
Weledelgeboren Heer,
Als door het Rijkscommissariaat aangewezen liquidateur van de:
Bellamy-Beweging, onderafd. Schellinkhout (Nr. 289), verzoek ik U beleefd, mij een afschrift te willen doen toekomen van de vermogensopstelling, zooals die door U aan de Sicherheitsdienst is ingeleverd.
Mochten meerdere vereenigingen door U zijn behandeld, dan zie ik gaarne Uwe volledige opgave tegemoet.

In een schrijven gedateerd 30 april 1941 schrijft burgemeester Palenstijn aan mr. E. Th. A. Hermans:
Hierbij doe ik U ingevolge Uw verzoek toekomen een afschrift van de vermogensopstelling, alsmede een afschrift van het protocol van de ontbinding der Internationale Vereeniging Bellamy, zooals die door mij aan de Sicherheitsdienst zijn opgezonden. Andere vereenigingen zijn door mij niet behandeld.
Op dezelfde datum, 30 april, stuurt de burgemeester de volgende tekst aan "den Befehlshaber der Sicherheitspolizei und der S.D., Heerengracht 487, Kamer 9, Amsterdam".
Hiermit beehre ich mich Ihnen die Vermögensaufstellung der Vereinigung "BELLAMY" und das Protokoll zukommenzulassen.
Op 1 augustus 1941 stort het "Hoofd van de Politie te Schellinkhout" het inbeslaggenomen kasgeld van de vereniging, zijnde een bedrag van f 6,02, op girorekening 414071 ten name van de liquidateur mr. E. Th. A. Hermans. Deze Hermans geeft vervolgens toestemming om de inbeslaggenomen bescheiden van de vereniging te vernietigen.

Het persoonsbewijs van Sara Maria van Klaveren, geboren 27 maart 1910 te Nieuwer-Amstel. Zij is de echtgenote van J.P. (Jo) Nierop (zie 1947 en 1955).
 

juni:
Schilder-behanger Gerrit Schekkerman verricht gedurende één uur werkzaamheden aan de Plaats K. Best te Schellinkhout. Dat is de stolpboerderij, die Klaas Best pacht van de Nederlands Hervormde kerk te Hoorn. Schekkerman brengt voorts 11 ½ ons menie in rekening. Het totaalbedrag van de rekening is f 2,04 en de nota wordt op 1 januari 1942 verzonden aan De Noorder Kerk te Hoorn. Als voetnoot staat onderaan de nota vermeld:
Als er dit jaar schilderswerkzaamheden zijn te verrichten, s.v.p. spoedig opgeven wegens materiaal voorziening. Het is oorlogstijd en de schaarste aan materiaal laat zich kennelijk reeds voelen (zie 1935 en 1948).

Op 8 juni houdt de turnkring "West-Friesland" haar "adspirantendag" op het buitendijkse voetbalveld in Schellinkhout.
Mevrouw C. Breebaart-Leeuwerik schrijft ter herinnering aan deze dag het volgende gedicht:
Acht juni was voor Schellinkhout
een ongekende dag
omdat men d'adspirantendag
daar voor het eerst toen zag
een stroom van fietsers kwam reeds vroeg
ons kronk'lend dorpje in
begunstigd door het mooie weer
bracht dat een goed begin.

Het was de jeugdploeg van de kring
ze luidden deez' sportdag in
de jongsten, op de kleuters na
van het grote turngezin
ze trokken naar het sportterrein
aan zee, op 't voetbalveld.
D'erepoort riep hun het "Welkom" toe
die daar was opgesteld.

De wedstrijden vingen toen aan
ook moest gerepeteerd
voor de vrije oefeningen, dus
nu samen geprobeerd
Na afloop was er optocht, men
kreeg eerst een wijze les
Voorop liep "Ons Genoegen" het
fanfaar van Wijdenes.

Vijfhonderd jongens, meisjes van
West-Frieslands dorpenrij
door hunne leidsters begeleid
marcheerden ons voorbij
Links twee, links twee, deez' woorden
golfden over de optocht heen.
Om goed toch te onderscheiden
't linker van het rechterbeen.

Belangstellend keken velen toe
we vonden 't allen fijn.
En later was heel Schellinkhout
aanwezig op 't terrein
daar werd gewerkt aan ringen, rek,
op paard en op de brug
de jeugd deed flink haar best
was lenig, krachtig, vlug.

De vrije oefening door de groep
werd vlot, correct, verricht
die lichaamseenheid van zoveel
dat was een fraai gezicht.
Tenslotte, bracht men lof en dank
voor de ontvangst, zo goed bereid
dat eens het turnfeest hier mag zijn
na niet te lange tijd!

Acht juni is voor "N.E.A."
een goede dag geweest
er heerste onder heel de ploeg
Een frisse turnersgeest
die geest verbroedert en vereent
verheft, smeedt vriendschapsband
dat het een voorbeeld voor ons mag zijn.
Tot heil van het West-Friesche land.

(zie 1938).

Onderstaande foto's zijn vermoedelijk genomen tijdens bovengenoemde adspirantendag.
   
Foto 1: De leden van de gymnastiekverening N.E.A. (Nuttig en Aangenaam) trekken op naar het sportterrein.
Deze foto is genomen vanaf de trap van het raadhuis.
Foto 2: Het publiek kijkt vanaf de dijk toe op de strak in het gelid staande gymnasten.
Foto 3: Achter v.l.n.r.: Alie Sluis, Catrien Schekkerman, juffrouw Borsjes;
Voor v.l.n.r.: Trijnie Brouwer, Rianne Donker, Annie Roorda, Janny Bloothoofd, Annie Nobel en Dea Stapel.


Het buitendijkse voetbalveld. De hoge stellage op de achtergrond is de installatie voor de ringen van de gymnastiekvereniging.

Vier kinderen in de tuin van de familie Nooij aan de Laan.
Het zijn Dirk Nooij, Marie Nierop, Jan Piet Davids en Gré Ruiter.

19 juni:
Omstreeks één uur in de vroege morgen van 19 juni vindt er een luchtgevecht plaats boven de gemeente Schellinkhout. Op de grond wordt geen schade veroorzaakt. Eén van de vliegtuigen stort later neer bij Hoogkarspel.
Burgemeester Palenstijn geeft het gebeurde telefonisch door aan de "Rijksinspecteur voor de bescherming van de bevolking tegen luchtaanvallen".
Daar wordt echter geen genoegen mee genomen, want de gemeente ontvangt later (als de burgemeester op 4 september reeds is overleden) een schrijven van deze Rijksinspecteur met daarin het verzoek om "van het vinden van een stuk van een vliegtuig binnen de gemeente Schellinkhout", neergestort in Hoogkarspel, niet alleen telefonisch melding te maken, maar
om volgens bestaande voorschriften en zoo spoedig mogelijk een ambtseedig proces-verbaal in duplo op te maken van het voorgevallene.
Uit dit proces-verbaal, dat op 11 december 1941 wordt opgemaakt door waarnemend burgemeester Mol, de volgende tekst:
Blijkens ten Raadhuize der gemeente Schellinkhout bekende gegevens werd op negentien Juni 1900 een en veertig te omstreeks één uur des nachts aan den thans overleden Burgemeester J. Palenstijn, tevens Hoofd van den luchtbeschermingsdienst dier gemeente, door het personeel van den surveillance-dienst medegedeeld, dat tusschen uit zuidelijke richting naar het noorden vliegende vliegtuigen een luchtgevecht werd gevoerd. Ongeveer 12 schoten werden tusschen deze vliegtuigen gewisseld. Dit gevecht heeft ongeveer tien minuten geduurd.
In den loop van den morgen werd mededeeling ontvangen van veehouders, dat voorwerpen uit deze vliegtuigen waren geworpen.
Uit een door wijlen den Burgemeester ingesteld onderzoek is hem gebleken, dat enkele brandbommen van Engelsch fabrikaat in de weilanden waren afgeworpen. Aan den Ortskommandant der Duitsche Weermacht te Alkmaar zijn 3 brandbommen afgegeven.

Er wordt geen luchtalarm gemaakt. En verder:
In den loop van den nacht is telefonisch de mededeeling van de marechaussee te Hoogkarspel ontvangen, dat aldaar een Engelsch vliegtuig was neergestort. Vermoedelijk werd dit vliegtuig tijdens voormeld luchtgevecht getroffen.

Hieronder het persoonsbewijs van fruitkweker Jan Boot. Het bewijs is op 10 juli 1941 afgegeven door Klaas Zilver, ambtenaar ter gemeente-secretarie.
(Zie voor Jan Boot: 1934 en 1959).
 

26 juni:
Uit: Het Vaderland, staat- en letterkundig nieuwsblad.
NEDERHORST DEN BERG IS DANKBAAR.
Vier gemeenten krijgen er een bewijs van.

De inwoners van Nederhorst den Berg hebben gemeend aan de gemeenten, die hen in de spannende dagen van 1940 zoo hartelijk en gastvrij hebben ontvangen, een huldeblijk aan te bieden. Een moeilijkheid was het echter om tot een oplossing te geraken, daar de inwoners niet in één gemeente werden geëvacueerd, doch in vier gemeenten. Thans heeft men besloten aan deze vier gemeenten een blijvend aandenken aan te bieden. Aan Zwaag zal worden aangeboden een stoel voor den voorzitter van den raad, met een oorkonde, aan Wognum een bank in de raadszaal voor het publiek, met een inscriptie, aan Schellinkhout een steenen bank, en aan Wijdenes een Delftsch bord met gezicht op het dorp Nederhorst den Berg.

(Zie 1949).

Uit het:
Inschrijvingsregister voor den dienstplicht
Lichting 1941.


Jentje Kampen, geboren 21 november 1921, opmerkingen: Vrijwilliger.
Jacob Walkeuter, geboren 15 oktober 1921.
Jan Bousma, geboren 8 februari 1921, opmerkingen: 23 mei 1947 van Berkhout naar Westwoud.
Leendert de Bruin, geboren 24 december 1921, opmerkingen: 2 mei 1947 van Berkhout.
Egbert Sjoerds, geboren 10 juli 1921, opmerkingen: 2 mei 1947 van Berkhout; 12 mei 1949 naar Workum.
Simon van Tol, geboren 20 november 1921, opmerkingen: 21 maart 1948 van Berkhout; aldaar niet ingeschreven; Naar Berkhout.


Metselaar J.P. Nierop, Laan 112 (zie 1942 en 1956) verricht verschillende werkzaamheden aan de stolpboerderij "Landlust", die gepacht wordt door Klaas Best, doch die sedert 1935 in eigendom toebehoort aan de Nederlands Hervormde kerk te Hoorn.
Op de nota voor de diaconie der Noorder-Kerk te Hoorn staat het volgende:
Het slopen van de noorder muur tot aan de achterdeur tot aan de bestaande koegoot opgegeven voor de somma van tweehonderd en veertig gulden, zonder bijlevering van nieuwe steenen - Zegge f 240,-
Bijgekomen werk.
bestrijken voormuur na goed te zijn afgelakt, nazien en repareren koegoot,
waaraan gegaan
3 mud zand f 2,50
2 zak portland f 2,30
loon J. Nierop f 3,60
loon T. Schippers f 2,00
loon A. van Klaveren f 2,70
loon D. Weel f 1,75
Voor de muur bijgeleverd 400 dunne handvorm f 16,00

De nota van in totaal f 270,85 is gedateerd 16 juli 1941 (zie 1935 en 1948).
 Dirk Weel.
Een kwalitatief matige foto van Dirk Weel (genoemd op bovenbedoelde nota).
Hij is geboren te Schellinkhout op 4 december 1890, ongehuwd, overleden te Medemblik op 27 januari 1951.

juli:
Timmerman-aannemer K.P. (Klaas) Dekker verricht een aantal werkzaamheden aan de boerderij "Landlust" te Schellinkhout. Deze stolpboerderij (anno 2005: Dorpsweg 13) wordt gepacht door Klaas Best. De kosten inclusief arbeidsloon bedragen f 67,00. Op dat bedrag wordt f 25,00 in mindering gebracht wegens teruggenomen stuthout. De rekening wordt eind juli gezonden naar de Nederl. Herv. Gem. te Hoorn, want die is eigenaar van de stolp (zie 1935 en 1948).
 

21 juli:
De Duitse bezetter vordert de inlevering van metalen als koper, messing, nikkel, tin, lood of legeringen van genoemde metalen voor de Duitse oorlogsindustrie. Ten bewijze daarvan krijgt de inleveringsplichtige een kleine vergoeding. Zo krijgt den Heer Gerrit Koster, adres no. 60 op 21 juli een oproeping om metalen in te leveren. Koster levert 1,2 kg messing, 6 kg lood en 3 ons legering in en ontvangt daarvoor in totaal ƒ 0,96. De getekende oproeping strekt den opgeroepene, c.q. den inleveringsplichtige tot bewijs dat aan de vordering van de bezetter is voldaan en dat de vergoeding is ontvangen. De oproeping wordt in dit geval ondertekend door mevrouw T. Koster-Stapel. Door het plaatsen van deze handtekening verklaart de ondergeteekende, dat de opgeroepene c.q. de inleveringsplichtige of de leden van het gezin of van de samenwoning, géén (andere) aan de verplichting tot inlevering onderworpen metalen voorwerpen bezit(ten) (zie hierna 14 augustus).
 
Hierboven een afbeelding van respectievelijk de voor- en achterzijde van het betreffende formulier.

Uit: Schager Courant van 25 juli.
Ondertrouwd:
PETER VAN DIJK en DIEUWERTJE BEST
Beets/Schellinkhout, 26 Juli 1941.
Schellinkhout,
Huwelijksvoltrekking Zaterdag 23 Aug. a.s.

Op 4 augustus ontvangt Cornelia Magdalena Charlet, geboren te Leimuiden (ZH) op 3 maart 1885 haar persoonsbewijs van burgemeester Jan Palenstijn. Tevens ontvangt zij een bijlage met daarop Wenken, in acht te nemen bij het persoonsbewijs. Cornelia is meer dan veertig jaar huishoudster (ondermeer) van dominee A.E.K. Bolland en ontvangt daarvoor een koninklijke onderscheiding uit handen van burgemeester Mol, zijnde de opvolger van burgemeester Palenstijn.
 

   

12 augustus:
Burgemeester Palenstijn maakt een rapport op naar aanleiding van het vinden van een grote luchtballon.
Op heden 12 Augustus 1941 werd ondergeteekende J. Palenstijn Gz., burgemeester van Schellinkhout, te ongeveer 6 uur voormiddags gewaarschuwd door een lid van de vaste kern van den luchtbeschermingsdienst.
Een ballon, nog voor ongeveer een derde gedeelte gevuld met gas, was gedaald in een fruittuin van den Heer M. Sluis aan het Zuideinde der gemeente.
Onmiddellijk heb ik met twee leden van de luchtwacht mij derwaarts begeven. Het bleek mij dat het een ballon was die een doorsnede had van plusminus 5 meter en waarmede pamfletten worden verspreid. Geen pamfletten werden echter meer gevonden.
De ballon lag vijf meter ten Oosten van den Dorpsweg en plusminus 25 meter binnen den IJsselmeerdijk.
Ik heb de ballon op laten bergen onder het gemeentehuis, alwaar deze op last van den Ortskommandant te Alkmaar te ongeveer 12 uur heden werd afgehaald.

12 augustus:
Neeltje Huis, geboren te Hillegom op 6 augustus 1882, echtgenote van fruitkweker Remmet Snoeck, ontvangt haar persoonsbewijs, dat is ondertekend door gemeente-ambtenaar Klaas Zilver (zie 1908: Snoeck).
 

Op 14 augustus vraagt veehouder Gerrit Koster Cz., wonende Dorpsweg 60, vrijstelling van inlevering van een circa honderd jaar oude koperen pot met een gewicht van 0,8 kg en met een waarde van ƒ 10,- op grond van artikel 5 van de Verordening betreffende de inlevering van metalen. Een dergelijke vrijstelling kan worden verleend voor voorwerpen van hooge wetenschappelijke, geschiedkundige of kunstwaarde, van antiquiteiten en van als handwerk waardevol volksgoed. Hoofdmuseumdeskundige J.C. Kerkmeijer, die ondermeer conservator van het Westfries Museum te Hoorn is, moet een oordeel vellen over de aanvraag. In dit geval verleent hij de vrijstelling om de volgende redenen: A W V (Antiquiteit, Waardevol Volksgoed). Het document is op 14 augustus door Kerkmeijer te Hoorn ondertekend. Hieronder twee delen van de bedoelde aanvraag (zie hierboven 21 juli).
 

Op 21 augustus schrijft waarnemend burgemeester A. Koster aan den Heer Commissaris der Provincie Noordholland te Haarlem een brief met betrekking tot de aanvraag van ziekteverlof namens burgemeester Palenstijn:
Sinds Donderdag 14 Augustus 1941 is de Heer J. Palenstijn, burgemeester dezer gemeente, door ziekte verhinderd zijn ambtsbezigheden te verrichten. Nu de Heer Palenstijn echter Woensdagmiddag j.l. in het Stadsziekenhuis te Hoorn is opgenomen, is het hem niet meer mogelijk persoonlijk ziekteverlof aan te vragen. Namens den Heer Palenstijn voornoemd, verzoek ik U dan ook beleefd hem voor onbepaalden tijd, althans voorloopig voor een maand ziekteverlof te willen verleenen.

Op 27 augustus geeft deze commissaris per brief het antwoord:
Bij deze verleen ik aan den heer J. Palenstein (opm.: moet zijn Palenstijn) verlof gedurende een maand, ingaande 20 aug. j.l., buiten de gemeente te houden. Ik verzoek U den burgemeester hiermede in kennis te stellen en mij van zijn gezondheidstoestand op de hoogte te houden.
Mocht onverhoopt verlenging van verlof noodig zijn, dan verzoek ik U mij dat tijdig mede te deelen, omdat deze verlenging door den Secretaris-Generaal van het Departement van Binnenlandsche Zaken moet worden verleend.

Burgemeester Palenstijn lijdt aan TBC en krijgt hersenvliesontsteking. Hij overlijdt op 4 september 1941 in het Stadsziekenhuis te Hoorn (geboren Schellinkhout op 3 april 1896). Hij wordt slechts 45 jaar.

Ook de secretaresse van zangvereeniging "Polyhymnia" Mej. A. Snoeck te schellinkhout ontvangt een rouwkaart (zie Snoeck: 1908)

De gemeenteontvanger J. Breebaart doet de aangifte van overlijden. Onder nummer 161 van het jaar 1941 wordt het overlijden in Hoorn ingeschreven. De ambtenaar van de burgerlijke stand te Schellinkhout, de heer A. Koster, schrijft op 5 september 1941, onder nummer 9 het overlijden van burgemeester Palenstijn in in het overlijdensregister. De vlaggen hangen overal halfstok. Per zwarte rouwkoets wordt het stoffelijk overschot overgebracht naar de kerk. Tijdens de druk bezochte uitvaartdienst voeren tal van sprekers het woord, onder andere wethouder Koster, burgemeester Mol van Wijdenes en dominee Van Duyl. Palenstijn wordt na de kerkdienst begraven op de begraafplaats bij de kerk. Zijn vrouw, Jannetje Smit (geb. te Wijdenes op 17-05-1900; overleden te Hoorn op 13-02-1988), wordt later ook begraven op het kerkhof van Schellinkhout.

 

 

Er wordt een comité gevormd bestaande uit 11 personen dat gaat streven naar de totstandkoming van een monument voor de overleden burgemeester. Reeds in oktober is het ontwerp van de Hoornse beeldend kunstenaar G.H. Lückens op papier gereed.
 

september: Het einde van de zangvereniging "Polyhymnia".

25 september:
Veehouder Klaas Gerrit Stapel (1909-1982), die boert op de boerderij "Lindehof", ontvangt zijn persoonsbewijs van gemeente-ambtenaar Klaas Zilver (overleden 2006). Zie ook K.G. Stapel 1932.
 

Op dezelfde dag als Klaas Gerrit Stapel (zie hierboven) ontvangt Anna Cornelia (roepnaam Anny) Snoeck haar persoonsbewijs van gemeente-ambtenaar Klaas Zilver. Een maand later, op 22 oktober, krijgt Anny Snoeck een vordering ex. artikel 12 van de Luchtbeschermingswet bij bominslag van de burgemeester van Blokker om medewerking tot uitvoering van die wet.
 

 

Op 23 maart 1942 ontvangt bovengenoemde Anny Snoeck in verband met de haar opgelegde "functie" bij de luchtbeschermingsdienst van burgemeester Mol van Schellinkhout een Aanstellings- en Legitimatiebewijs als lid van de blokploeg (zie 1908: Snoeck).

6 december:
Uit: Arnhemsche Courant.
Kerknieuws
DS. G. VAN DUYL VRAAGT EMERITAAT.
Wegens het overgaan naar een anderen staat des levens, heeft ds. G. van Duyl, Ned. Herv. predikant te Ooster- en Westerblokker en Schellinkhout, emeritaat aangevraagd. Ds. G. van Duyl werd op 24 Juni 1917 te Heerenveen predikant. Daarna stond hij te Assen, waarhem, wegens benoeming tot voorganger van den Ned. Protestantenbond te Hilversum, eervol ontslag werd verleend. Hier werd hij benoemd tot voorganger der Vrijzinnige Religieuze gemeenschap. Ds. van Duyl staat sinds 11 Juni 1939 te Ooster- en Westerblokker en Schellinkhout. Hij was gedurende zijn Hilversumschen tijd als propagandist der N.S.B. bekend, doch geraakte toen tengevolge van een conflict buiten deze beweging.

31 december: Dominee G. van Duyl neemt afscheid. De ouderlingen zijn op dat moment: P. Donker en J. Breebaart. De diakenen zijn: W.C. Koster en S. Stapel. Er wordt bij het afscheid nog een foto gemaakt van dit vijftal.
 
 De afscheidsfoto van dominee G. van Duyl.

Deze foto wordt bewaard in de kerk. Op het karton op de achterzijde van de foto staat met potlood geschreven: Zo was het eens geen NSB in de kerk. Er zijn meerdere bronnen (Wikipedia, Nationaal Tehuis,) die wijzen op het feit dat dominee Van Duyl in de Tweede Wereldoorlog de kant van de Duitse bezetter heeft gekozen. Desondanks is het dezelfde Van Duyl, die een toespraak houdt bij de onthulling van het Palenstijn-monument een jaar later.
Op 2 april 1948 wordt Van Duyl door het Bijzonder Gerechtshof te Amsterdam veroordeeld tot 10 jaar gevangenisstraf. Van juli 1949 tot maart 1951 heeft Van Duyl gevangen gezeten. Daarna woont hij op meerdere adressen in Amsterdam-Zuid. De laatste weken van zijn leven verblijft hij in een verzorgingshuis in Den Dolder (gemeente Zeist).

Hieronder de persoonsbewijzen van Ariën Dekker (roepnaam Adri) en zijn vrouw Angenitta Aartje Heij (roepnaam Annie). Het persoonsbewijs van Ariën is een beetje smerig, hetgeen ongetwijfeld te maken zal hebben met zijn beroep dat op het bewijs staat vermeld: "monteur autobedrijf".
 

 

11 maart:
Uit: Het Vaderland, staat- en letterkundig nieuwsblad.
Oude koperen kronen uit een kerk verdwenen.

(Zie 27 november 1940).

Twee foto's die respectievelijk genomen zijn in 1941 en 1944 (zie 1953).
Op de eerste foto staan Adri Dekker en Annie Heij bij een tandem, die ongetwijfeld door Ariën (roepnaam Adri) zal zijn gefabriceerd. De woning rechts op de achtergrond is perceel Dorpsweg 81, anno 2005 bewoond door Lodewijk v.d. Woude, zijn vrouw Martine Baas en hun twee kinderen.
Op de tweede foto zien we Ariën met zijn dochter Ariënne op de motorfiets.

 

december:
Smid Cor Kossen zendt een nota aan het kerkbestuur van de Nederlands Hervormde kerk in Hoorn. Hij heeft op 5 juli ankers gemaakt bij de plaats (boerderij) van K. Best. De kosten bedragen f 9,40 (zie 1935).

december: Het vriest stevig en er valt veel sneeuw. Op de eerste foto poseert Geer Bloothoofd op de dijk voor de school. Op de tweede foto staan Geer Bloothoofd en Gré Nobel op ongeveer dezelfde plaats.
 

31 december:
Het dorp telt 555 inwoners, te weten 284 mannen en 271 vrouwen.

___________________

naar begin van deze pagina
naar het eerstvolgende jaar
terug naar de basispagina (home)

 G. Kazimier.

Deze pagina is voor het laatst gewijzigd op (maand / dag / jaar / tijdstip) :